3. Một số kiến nghị hoàn thiện pháp luật Việt Nam về hoạt động kêu gọi, quyên góp cứu trợ trong từ thiện

Thứ nhất, cần mở rộng phạm vi điều chỉnh của pháp luật đối với mọi cá nhân, tổ chức trong xã hội đều được tham ra vận động, tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp, hỗ trợ

Table Of Contents - Mục lục−

Ngoài bó hẹp phạm vi đối tượng được tham gia vận động, tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp hỗ trợ là các cơ quan, tổ chức nhà nước như Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Hội chữ thập đỏ Việt Nam, các quỹ xã hội, quỹ từ thiện thì cần mở rộng phạm vi điều chỉnh ra mọi cá nhân, tổ chức trong xã hội đều có quyền tham gia vào hoạt động nhân văn này. Tuy nhiên, việc cho phép các cá nhân, tổ chức tham gia vào hoạt động này phải có sự kiểm soát chặt chẽ, phối hợp với các cơ quan, tổ chức nhà nước để không diễn ra một cách tự phát, nhỏ lẻ, khiến việc từ thiện không đạt được hiệu quả cao và có thể dẫn đến các hành vi vi phạm pháp luật. Cá nhân, tổ chức khi tham gia vận động, tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp, hỗ trợ để khắc phục hậu quả của dịch bệnh, sự cố trong nước thì cần thông báo với cơ quan chính quyền địa phương – nơi chịu ảnh hưởng của dịch bệnh, sự cố, thiên tai cần cứu trợ về mục đích, phạm vi, hình thức vận động… Đồng thời khi phân phối, sử dụng nguồn đóng góp từ thiện thì cá nhân, tổ chức tham gia cũng cần phải báo với chính quyền địa phương nơi tiếp nhận để được hỗ trợ, hướng dẫn, phối hợp phân phối, sử dụng nguồn đóng góp từ thiện để đảm bảo an toàn, trật tự xã hội… Những cá nhân, tổ chức tham gia vận động, tiếp nhận, phân phối nguồn hàng cứu trợ hầu hết đều từ những nơi khác đến, không phải người dân địa phương nơi cần cứu trợ nên việc nắm bắt thông tin cụ thể về địa điểm, những người cần hỗ trợ là rất khó khăn. Các cá nhân, tổ chức tham gia phải phối hợp với chính quyền địa phương để có thể tiến hành quyên góp, cứu trợ kịp thời, bảo đảm an toàn cho người tham gia cứu trợ và cả người được nhận cứu trợ, không bỏ sót ai, tất cả mọi người đều được nhận cứu trợ, giúp đỡ. Như vậy, hoạt động cứu trợ mới thực sự có hiệu quả.

Thứ hai, cần mở rộng phạm vi đối tượng cần hỗ trợ, không chỉ hỗ trợ các nạn nhân chịu ảnh hưởng của thiên tai, hỏa hoạn, sự cố nghiêm trọng, các bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo mà trong xã hội vẫn còn rất nhiều trường hợp cần hỗ trợ, giúp đỡ.

 Ngoài phần hỗ trợ theo quy định của pháp luật hiện hành thì cần hỗ trợ thêm từ nguồn đóng góp cứu trợ từ thiện để thực hiện các nội dung như: Hỗ trợ cho người bị thương nặng, thân nhân người mất tích; chi phí mai táng cho gia đình có người bị chết do thiên tai, dịch bệnh, sự cố (bao gồm cả lực lượng tham gia phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, sự cố); hỗ trợ cho đối tượng thiếu lương thực, nước uống, thuốc chữa bệnh và nhu yếu phẩm thiết yếu khác do thiên tai, dịch bệnh, sự cố; hỗ trợ hộ gia đình xây dựng lại nhà ở bị đổ, sập, trôi, cháy hoàn toàn; sửa chữa nhà ở bị hư hỏng nặng; hộ phải di dời nhà ở khẩn cấp do nguy cơ từ thiên tai, sự cố để ổn định đời sống của người dân; dựng các lán trại tạm thời cho người dân bị mất nhà; vệ sinh môi trường, phòng chống bệnh truyền nhiễm ở khu vực bị tác động bởi thiên tai, dịch bệnh, sự cố; hỗ trợ tiền ăn và chi phí phục vụ sinh hoạt trong thời gian cách ly y tế cho các đối tượng bị áp dụng biện pháp cách ly; hỗ trợ cho lực lượng trực tiếp tham gia khắc phục hậu quả thiên tai, sự cố; phòng, chống dịch bệnh; hỗ trợ mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế, hàng hóa cần thiết để phòng, chống dịch bệnh; hỗ trợ giống cây trồng, vật nuôi, thủy sản, vật tư, trang thiết bị, nhiên liệu thiết yếu để phục hồi sản xuất (ngoài phần hỗ trợ từ ngân sách nhà nước theo quy định của pháp luật; hỗ trợ kinh phí cho các nạn nhân, gia đình nạn nhân có lao động chính bị chết để mua hoặc sửa chữa công cụ, phương tiện sản xuất chủ yếu bị mất, hư hỏng nặng do thiên tai, sự cố gây ra và hỗ trợ cải tạo diện tích đất sản xuất nông nông nghiệp bị xói mòn, bồi lấp; hỗ trợ kinh phí sửa chữa, xây mới nhà ở cho hộ nghèo tại vùng thường xuyên bị thiên tai; đối tượng, điều kiện hỗ trợ nhà ở theo quy định của Thủ tướng Chính phủ về chính sách hỗ trợ nhà ở đối với hộ nghèo; hỗ trợ sửa chữa, khôi phục công trình phòng, chống thiên tai, giao thông, thông tin, thủy lợi, cấp nước sinh hoạt, điện lực (không do Tập đoàn Điện lực Việt Nam quản lý), trường học, cơ sở y tế và công trình hạ tầng thiết yếu khác bị thiệt hại… Trường hợp khoản đóng góp tự nguyện có địa chỉ cụ thể theo cam kết như sửa chữa, khôi phục, nâng cấp, xây dựng mới công trình hạ tầng thiết yếu (giao thông, thủy lợi, nước sinh hoạt, trường học, hạ tầng phát thanh – truyền thanh) thì phải thống nhất với chính quyền địa phương về thiết kế công trình và phù hợp với quy hoạch phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.

Thứ ba, cần quy định cụ thể về các mức độ nghiêm trọng của sự cố, thiên tai, hỏa hoạn gây thiệt hại về người và của để có những mức hỗ trợ phân phối, sử dụng phù hợp, không lãng phí nguồn đóng góp

Để việc phân phối, sử dụng nguồn đóng góp cứu trợ, từ thiện được sử dụng một cách hợp lý, hiệu quả thì phải dựa trên các nguyên tắc căn cứ vào mức độ thiệt hại do thiên tai, sự cố gây ra, mức độ ảnh hưởng của dịch bệnh và căn cứ vào các khoản đóng góp cứu trợ, từ thiện và kết hợp với nguồn đóng góp của các cá nhân, tổ chức đã hỗ trợ trực tiếp cho cá nhân, hộ gia định bị thiệt hại do thiên tai, dịch bệnh, sự cố (không qua tiếp nhận của Ban vận động, tiếp nhận và phân phối). Đối với việc phân phối nguồn đóng góp, cứu trợ, từ thiện thì dựa trên mức đóng góp, tiếp nhận và mức độ thiệt hại do thiên tai, sự cố gây ra và mức độ ảnh hưởng của dịch bệnh thì Ban vận động, tiếp nhận và phân phối trung ương thống nhất với các cơ quan thuộc Chính phủ, Ban vận động, tiếp nhận và phân phối các cấp ở địa phương thống nhất với chính quyền địa phương để phân phối nguồn đóng góp sao cho phù hợp với mức độ thiệt hại trên thực tế. Còn đối với việc sử dụng nguồn đóng góp, cứu trợ từ thiện thì cũng căn cứ vào nguồn đóng góp nhận được và mức độ thiệt hại do thiên tai, sự cố gây ra, mức độ ảnh hưởng của dịch bệnh (bao gồm cả nguồn đóng góp chung cho cộng đồng và những khoản hỗ trợ tổ chức, cá nhân có địa chỉ cụ thể theo cam kết), Ủy ban nhân dân các cấp phối hợp với Ban vận động, tiếp nhận và phân phối cùng cấp tổ chức họp với các thành viên, cơ quan liên quan để thống nhất nội dung hỗ trợ, mức hỗ trợ, hình thức hỗ trợ cho các đối tượng, bảo đảm phù hợp tình hình thực tế, đúng mục đích, hiệu quả, công khai, minh bạch. Ngoài ra, các cá nhân, tổ chức trong xã hội đứng lên kêu gọi, vận động quyên góp cứu trợ cũng cần phải phối hợp với các cơ quan, tổ chức nhà nước để có thể thống kê nguồn đóng góp và phân phối, sử dụng một cách hợp lý với các đối tượng cần được cứu trợ, giúp đỡ.

Đối với trường hợp vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo cần quy định thêm về các cơ sở y tế, quỹ xã hội, quỹ từ thiện, cá nhân được vận động, tiếp nhận, quản lý và sử dụng nguồn đóng góp từ thiện để có thể quản lý và thực hiện các hoạt động trợ giúp người mắc bệnh hiểm nghèo theo từng trường hợp cụ thể.

Thứ tư, cần kéo dài thêm thời gian để vận động, tổ chức tiếp nhận tiền, hiện vật đóng góp, cứu trợ

Thời gian để tổ chức vận động, tiếp nhận tiền, hiện vật đóng góp cứu trợ, từ thiện sau mỗi đợt thiên tai, sự cố, hỏa hoạn theo quy định hiện hành (Nghị định số 64/2008/NĐ-CP) là không quá 60 ngày. Thời gian tiếp nhận này còn ngắn, gây khó khăn trong trong việc vận động, kêu gọi, tiếp nhận nguồn đóng góp, nên cần phải quy định thêm về số ngày các cá nhân, tổ chức có thể vận động, kêu gọi, tiếp nhận nguồn đóng góp. Thời gian tiếp nhận các khoản đóng góp cứu trợ, từ thiện để khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, sự cố kéo dài không quá 90 ngày, kể từ ngày bắt đầu phát động cuộc vận động. Thời gian phân phối được thực hiện ngay trong quá trình vận động, tiếp nhận và kết thúc chậm nhất không quá 20 ngày, kể từ ngày kết thúc thời gian tiếp nhận. Cuộc vận động, kêu gọi được phát động ngay sau khi thiên tai, dịch bệnh, sự cố xảy ra, gây thiệt hại về người, tài sản hoặc ảnh hưởng tới đời sống nhân dân nhằm có thể khắc phục nhanh chóng, kịp thời, giảm thiểu những thiệt hại do thiên tai, sự cố, hỏa hoạn gây ra.

Thứ năm, quy định cụ thể về việc công khai trong công tác vận động, tiếp nhận, phân phối nguồn hàng đóng góp cứu trợ, từ thiện

Cần công khai, minh bạch các kết quả vận động đóng góp, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện; đối tượng, chính sách và mức hỗ trợ khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, sự cố; các văn bản có liên quan của cấp có thẩm quyền. Việc công khai được thực hiện bằng một hoặc một số hình thức như sau: Niêm yết tại trụ sở làm việc của cơ quan, tổ chức, đơn vị và địa điểm sinh hoạt cộng đồng; thông báo bằng văn bản đến các cơ quan có liên quan; thông báo trên các phương tiện thông tin đại chúng; công khai trên Trang thông tin điện tử chính thức của cơ quan, tổ chức, đơn vị (nếu có)…

Đối với công tác tiếp nhận, phân phối, sử dụng nguồn đóng góp cứu trợ, từ thiện của các tổ chức, cá nhân nước ngoài hỗ trợ nhân dân khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố thực hiện theo quy định tại Quy chế quản lý và sử dụng viện trợ phi Chính phủ nước ngoài; quy định về tiếp nhận, quản lý và sử dụng viện trợ quốc tế khẩn cấp để cứu trợ và khắc phục hậu quả thiên tai tại Nghị định số 50/2020/NĐ-CP ngày 20/4/2020 của Chính phủ.

Đối với cá nhân, tổ chức trong nước tham gia vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp cứu trợ, từ thiện. Khi cá nhân có nguyện vọng vận động, tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện để hỗ trợ thiên tai, dịch bệnh, sự cố thì thông báo cho chính quyền địa phương nơi cư trú về mục đích, phạm vi, phương thức, hình thức vận động, tài khoản tiếp nhận (đối với tiền), địa điểm tiếp nhận (đối với hiện vật). Các cá nhân, tổ chức cần thông báo chính quyền địa phương nơi tiếp nhận hỗ trợ về phạm vi, mức, thời gian hỗ trợ để được phối hợp, hướng dẫn việc thực hiện phân phối nguồn đóng góp tự nguyện cũng như đảm bảo an toàn, trật tự xã hội. Các khoản đóng góp tự nguyện do cá nhân, tổ chức vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng để khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, sự cố phải đảm bảo tính công khai, minh bạch. Cá nhân, tổ chức cần có trách nhiệm báo cáo, công khai về hoạt động vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện khi được yêu cầu.

Đối với việc về vận động, tiếp nhận, sử dụng các khoản đóng góp cứu trợ, từ thiện hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo. Các cơ quan thông tin đại chúng, cơ sở y tế, quỹ xã hội, quỹ từ thiện, cá nhân được phép vận động, đóng góp để thực hiện các hoạt động trợ giúp người mắc bệnh hiểm nghèo theo từng trường hợp cụ thể. Các cơ quan thông tin đại chúng, cơ sở y tế, quỹ xã hội, quỹ từ thiện tiếp nhận và hỗ trợ trực tiếp cho các đối tượng cụ thể; thông báo công khai kết quả vận động, tiếp nhận, sử dụng trên các phương tiện truyền thông hoặc niêm yết tại trụ sở làm việc của cơ quan, tổ chức, đơn vị; đồng thời có văn bản thông báo cho chính quyền địa phương nơi có bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo biết. Cá nhân tiếp nhận và hỗ trợ trực tiếp cho bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo và có trách nhiệm phản ánh đầy đủ thông tin về kết quả vận động, tiếp nhận, số tiền đã giúp đỡ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo. Kết thúc quá trình vận động, tiếp nhận và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện, cá nhân báo cáo chính quyền địa phương nơi cư trú về kết quả hỗ trợ (nếu được yêu cầu). Các khoản đóng góp tự nguyện do tổ chức, cá nhân vận động, tiếp nhận và sử dụng để hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo không tổng hợp vào ngân sách nhà nước.

Nhấp vào đây để lấy mã bảo mật